"Zawaternik" powstał w 1983 roku przy Szkole Podstawowej w Leśnicy, obecnie Zespół Szkół - Szkoła Podstawowa im. św. Stanisława Kostki i Gimnazjum w Leśnicy. Założycielem i kierownikiem zespołu jest Maria Dudek. W zajęciach biorą udział dzieci i młodzież z Zespołu Szkół w Leśnicy i Szkoły Podstawowej w Groniu.

Nazwa "zawaternik" oznacza wiecznie tlący się w palenisku kawałek drewna, najczęściej buka, z którego dawniej rozdmuchiwano watrę.

Zespół prezentuje autentyczny taniec, śpiew i muzykę górali podhalańskich. Kultywuje rodzimą tradycję, odkrywając piękno swojego regionu poprzez gwarę, taniec, śpiew, dawne zwyczaje i zabawy dziecięce.
 
Programy "Zawaternika":
 
"To co nos ciesy to zabawa i śpasy", "Dzieci rade holofiom", "Zbieranie jagód", "Radość zielonej polany", "Kie kwiotki łąki mojom, dzieci rade brojom", "Śmigurztniki", Jasełka góralskie, "Moje nozki podrygujom", "W izbie", "Budujemy chałupe" oparte są na radosnych i spontanicznych zabawach dzieci, przeplatanych śpiewem i tańcem góralskim - taniec solowy, juhaski, zbójnicki.
 

"Zawaternik" bierze udział w różnych konkursach, przeglądach i festiwalach folklorystycznych na terenie Polski i za granicą zdobywając wiele najwyższych nagród za śpiew, recytację, gawędę czy program zespołu.

Jest między innymi wielokrotnym laureatem pierwszych nagród na Gminnym Przeglądzie Dorobku Artystycznego Dzieci i Młodzieży, Sabałowych Bajaniach w Bukowinie Tatrzańskiej, "Przeziyracce Młodyk Toniecników i Śpiywoków Góralskich" w Gminie Czarny Dunajec, "Jesieni Tatrzańskiej" w Zakopanem, "Konkursie Śpiywoków i Toniecników" w Białym Dunajcu oraz wielu innych odbywających się na terenie Podhala.
 
PROGRAMY ZESPOŁU ZDOBYŁY UZNANIE NA IMPREZACH:
 
- Karpacki Festiwal Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce,
- IV Międzynarodowy Festiwal Zespołów Regionalnych "Święto Dzieci Gór" w Nowym Sączu - 1995, zespół partnerski "Vonicka" z Czech, program zespołu oceniony jako przykład realizacji programów dla zespołów dziecięcych,
- V Międzynarodowy Festiwal Zespołów Regionalnych "Święto Dzieci Gór" w Nowym Sączu - 1996, zespół partnerski "Halicka Wiesiełka "z Ukrainy,
- "Dni Huculskie" - Gładyszów 1996
- Impreza "30 lat Kępic" - Kępice 1997,
- IV Międzynarodowy Dziecięcy Festiwal Folkloru - Zielona Góra 1997, Nagroda za "Wybitne wartości etnograficzne i artystyczne widowiska oraz bogactwo jego formy scenicznej", Zielona Góra, Zbąszyń, Zbąszynek, Świebodzin 1997,
- Ogólnopolskie Dożynki Jasnogórskie - Częstochowa 1997,
- "Święto Gwarków"- Tarnowskie Góry 1998,
- IV Międzynarodowy Bieg Uliczny - Krosno 1998,
- Koncert "Zawaternika" z okazji 15-lecia działalności - N. Targ 1998,
- "Śląskie Gody" - Chorzów 1999,
- "Święto Folkloru" - Biecz 1999,
- VI Ogólnopolski Festiwal Zespołów Tanecznych Dzieci i Młodzieży Szkolnej - Gorzów Wielkopolski 1999, Tytuł Laureata za "Wybitne wartości artystyczne prezentacji dziedzictwa kulturowego" oraz Nagroda Główna - wytypowanie jako reprezentanta Polski na Międzynarodowy Festiwal Folkloru pod patronatem CIOFF w Zielonej Górze,
- V Międzynarodowy Festiwal Folkloru - Zielona Góra 1999, Nagroda za "Wysokie wartości kulturowe i artystyczne widowiska", występy w Sławie, Babimoście, Trzebiechowie, Gorzowie Wielkopolskim, Cottbus w Niemczech,
- Ogólnopolski Festiwal Kolęd i Pastorałek - Będzin 1999, II nagroda,
- "Limanowskie Lato" - Limanowa 2000,
- III Festiwal Piosenki Wartościowej - Kraków 2001,
- "Dni Proszowic"- Proszowice 2001,
- I Małopolski Jarmark Winny - Biecz 2001,
- V Archidiecezjalny Konkurs Kolęd i Pastorałek - Zakopane 2002, I nagroda,
- Przegląd Zespołów Folklorystycznych - Kościerzyna 2002, Kaszuby, skansen Wdzydze Kiszewskie, Jezioro Wdzydze,
- IX Ogólnopolski Festiwal Zespołów Tanecznych Dzieci i Młodzieży Szkolnej Gorzów 2002, Tytuł Laureata za "Kultywowanie dziedzictwa kulturowego własnego regionu i artyzm jego stylowej prezentacji" oraz Nagroda Marszałka Województwa Lubuskiego,
- VI Ogólnopolskie Spotkania Zespołów Artystycznych Mniejszości Narodowych i Etnicznych "Źródło 2002" - Dobrodzień,
- I miejsce w finale wojewódzkim Telewizyjnego Teleturnieju Najmłodszych w Krakowie i nominacja do finału krajowego w Warszawie - 2003,
- Niedzielne Spotkania z Historią i Folklorem "Na Łowy" - Czarnia, Kurpie 2003,
- X Ogólnopolski Festiwal Zespołów Tanecznych - "Spotkanie Laureatów" - Gorzów Wielkopolski 2003,
- XI Światowy Dzień Chorego - Zakopane 2003,
- Jubileusz 20-lecia działalności artystycznej, wychowawczej i profilaktycznej zespołu "Zawaternik" - 2003,
- I Biesiada Kaszubska w Kartuzach - 2004, Szwajcaria Kaszubska, Sianów, Łeba,
- II Warsztaty Folkloru Polskiego - Łódź 2005,
- Jarmark Folklorystyczny w Sanoku - 2005,
- Międzynarodowy Festiwal Opowieści - Warszawa - Konstancin Jeziorna organizowany przez Muzeum Opowiadaczy Historii - 2005,
- Ogólnopolskie Spotkania Dziecięcych Zespołów Pieśni i Tańca "Lasowiaczek" w Stalowej Woli - 2005,
- X Ogólnopolskie Spotkania Zespołów Artystycznych Mniejszości Narodowych i Etnicznych "Źródło 2006"w Dobrodzieniu,
- XIV Ogólnopolski Festiwal Zespołów Tanecznych Dzieci i Młodzieży Szkolnej - Gorzów Wielkopolski 2007, zdobycie Tytułu Laureata oraz Nagrody Prezydenta Gorzowa Wielkopolskiego,
- IV Międzynarodowy Festiwal Piosenki Angielskiej - Nowy Targ 2007,
- Jubileusz 90-lecia Szkoły w Garwolinie, Warszawa - Garwolin 2007,
- I Międzynarodowy Przegląd Zespołów Regionalnych - Szczawnica 2008,
- XV Jubileuszowy Ogólnopolski Festiwal Zespołów Tanecznych Dzieci i Młodzieży Szkolnej, Gorzów Wielkopolski 2008, Spotkanie Laureatów, Nagroda Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego oraz Nagroda Radia "Zachód",
- Koncert jubileuszowy z okazji 25-lecia działalności artystycznej, wychowawczej i profilaktycznej zespołu "Zawaternik" - 2008,
- XVII Myślenicki Festiwal Pieśni Chóralnej - Myślenice 2008,
- "Dni Gór"- Łódź 2009,
- XXXII Międzynarodowy Festiwal "Bydgoskie Impresje Muzyczne"- Bydgoszcz 2009, Nagroda Specjalna bydgoskiego portalu internetowego www.bydgoszcz.com,
- X Festiwal Kwiatów - Albigowa 2009, zwiedzanie zamku w Łańcucie i skansenu w Markowej,
- I Redyk Na Bielanach - Kraków 2009,
- "Spotkanie Przyjaciół" - Sieraków Wielkopolski 2010,
- "Srebrne Kierpce" w I Tatrzańskim Przeglądzie Dziecięcych Zespołów Regionalnych - Zakopane 2010,
- XXXIV Karpacki Festiwal Dziecięcych Zespołów Regionalnych - Rabka 2010,
- "Trzy wesela - Trzy Regiony" - Krzemienice 2010,
- Udział w koncercie "Mali górale na scenie festiwalowej" w ramach MFFZG, Zakopane 2010,
- XI Konkurs Młodyk Toniecników - I miejsce - Biały Dunajec 2010,
- IV Międzykulturowy Przegląd Folklorystyczny "Zagłębie i Sąsiedzi" - Dąbrowa Górnicza 2011 - I miejsce w konkursie tańca, III miejsce w konkursie śpiewu,
- II Tatrzański Przegląd Zespołów Regionalnych w Zakopanem - zdobycie I nagrody "Złote Kierpce", 2011,
- Wojewódzki Festiwal Folklorystyczny "Letnie Spotkania z Folklorem"- Gołcza - Wielkanoc 2011, wyróżnienie specjalne za program zespołu,
- XV Ogólnopolski Festiwal - Spotkania Zespołów Artystycznych Mniejszości Narodowych i Etnicznych - Dobrodzień 2011, Park Jurajski w Krasiejowie,
- MFFZG Zakopane 2011 - Koncert "Mali górale", udział dzieci w pokazie mody góralskiej,
- Ogólnopolski Festiwal "Dziecko w folklorze"- Baranów Sandomierski 2011, I miejsce grupa śpiewacza, II miejsce taniec, III miejsce grupa obrzędowa,
- XII Konkurs Młodyk Toniecników - Biały Dunajec 2011 - I miejsce t. zbójnicki
- Kolędowanie - Sątopy, Poznań 2012,
- V Kórnicki Półmaraton Papieski - Kórnik 2012,
- III Tatrzański Przegląd Dziecięcych Zespołów Regionalnych, Zakopane 2012 "Srebrne Kierpce",
- XII Międzynarodowy Festiwal Piosenki Religijnej - Skaryszew 2012, Nagroda Starosty Radomskiego,
- Premiera "Bajek po góralsku" - MOK Nowy Targ 2012, muzykę do bajek napisał Pan Mieczysław Śliwiński z Poznania,
- XIX Międzynarodowy Festiwal Tańca - Gorzów Wielkopolski 2012, Nagroda -Tytuł Laureata,
- Festiwal Kwiatów - Albigowa 2012,
- Europejskie Targi Produktu Regionalnego - Zakopane 2012,
- XXV Przeziyracka Młodyk Toniecników - Ratułów 2012 - I m. taniec zbójnicki,
- XIII Konkurs Młodyk Toniecników - Biały Dunajec 2012 - I m. taniec zbójnicki,
- Galicyjski Jarmark Adwentowy - Kraków 2012,
- "Zapalanie Choinki pod Oknem Papieskim" - Kraków 2012,
- Festiwal Polsko - Rosyjski "Zimowa bajka w Tatrach" - Zakopane 2012,
- IV Europejskie Targi Produktów Regionalnych - Zakopane 2013,
- Redyk Karpacki - Łapsze Wyżne - Nowiny 2013,
- "Bajki po góralsku" - Poznań, Kórnik, Tulce 2013 - zaproszenie przez Stowarzyszenie "Otwórz się na folklor" z Poznania,
- Ogólnopolski Festiwal "Bukowskie Prezentacje Młodych" - Bukowsko Bieszczady 2013, III miejsce śpiew,
- Jubileuszowy Koncert z okazji 30-lecia działalności artystycznej, wychowawczej, profilaktycznej - MOK Nowy Targ 2013, "Zawaternik" otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
kierownik zespołu Maria Dudek otrzymała Brązowy Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis",
- Polsko - Rosyjski Festiwal "Zimowa Bajka w Tatrach" - Zakopane 2014,
- Udział w programie telewizyjnym "Marzenia Marcina Dańca" - TV Łęg - Kraków 2014, emitowano podczas Świąt Wielkanocnych w II programie TVP,
- Światowy Zjazd Motocyklistek - Białka Tatrzańska 2014,
- Zabrzański Jarmark Bożonarodzeniowy "Idą Święta" - Zabrze 2014,
- Polsko - Rosyjski Festiwal "Zimowa Bajka w Tatrach" - Zakopane 2015,
- Otwarcie Domu Kultury "WALUSIÓWKA" w Leśnicy - Groniu 2015,
- Tatrzański Przegląd Zespołów Regionalnych - Zakopane 2015 II nagroda "Srebrne Kierpce",
- VIII Małopolski Przegląd Zespołów Folklorystycznych "Smok 2015" - Kraków,
- Warsztaty śpiewu i tańca - Rawa Mazowiecka - Ossa 2015 wraz z "Turlikami",
- Cepeliada - prezentacja Gminy Bukowina Tatrzańska - Kraków 2015,
- Organizacja w "Walusiówce" I Gminnego Konkursu Tańca Góralskiego "TATRZAŃSKI ZWYRT" - Leśnica - Groń 2016, wyróżnienie specjalne za wysoki poziom artystyczny w tańcu zbójnickim,
- Jarmark Korzeński - Korzenna koło Nowego Sącza 2016,
 
ZAWATERNIK prezentował się również na MIEDZYNARODOWYCH FESTIWALACH FOLKLORYSTYCZNYCH za granicą:
 
- Słowacja, Czechy, Litwa,
- 50 Międzynarodowy Festiwal EISTEDDFOD - 1996 w Llangollen w Wielkiej Brytanii, gdzie w konkursie tańca zdobył 93 punkty na 100 możliwych,
- Międzynarodowy Festiwal Zespołów Regionalnych - Vysna Olsava, Słowacja 1996,
- I Światowa Folkloriada CIOFF w Brunssum - Holandia 1996,
- XXVII Międzynarodowy Festiwal Zespołów Folklorystycznych - Dolni Lomna Czechy 1996,
- Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny "Suk, suk rateli" w Kownie - Litwa 1998, zwiedzanie Kowna, Wilna, Trakai, Szawle,
- VIII Międzynarodowy Festiwalu Chórów w Atenach - Grecja 2000, gdzie znalazł się w szóstce najlepszych chórów w kategorii folkloru,
- pobyt w Skopje - Macedonia oraz Budapeszt - Węgry,
- 50 Europejski Festiwal Młodych w Neerpelt - Belgia 2002, gdzie w konkursie śpiewu zdobył II nagrodę, pobyt w Paryżu, spotkanie z Polonią,
- Stary Smokowiec - Słowacja 2003, obchody 210 - tej rocznicy miasta,
- 30 Światowy Festiwal Folkloru w Gannat - Francja 2003,
- Festiwal Wiosny w Budapeszcie - Węgry 2004,
- Festiwal "Goralskie Slavnosti" w Zdiarze - Słowacja 2004,
- Wyjazd do Francji - Paryż - spotkanie z Polonią, La Salette, La Balmette - Alpy 2005,
- III Międzynarodowy Festiwalu Folkloru CIOFF "Toczące się koło" w Kuzniecowsku - Ukraina 2006,
- Międzynarodowy Festiwal Wielkanocny w Havirovie - Czechy 2007,
- Międzynarodowy Festiwal "Spotkanie Przyjaciół" - Trenciańska Turna - Słowacja 2007,
- XXVI Festiwal "Na Góralską Nute" - USA - Chicago 2008, spotkania z Polonią, zwiedzanie Downtown, Muzeum Ziemi, Chicago Akwarium,
- Międzynarodowy Festiwal "Jelenec 2009" - Jelenec - Nitra, Słowacja 2009,
- Podróż po EUROPIE 2011 :
 Włochy - Wenecja, Francja - Frejus - spotkania z Polonią, Cannes, Nicea, Monaco, Hiszpania - Barcelona, Festiwal w Chauvigny - Francja,
Disneyland - Paryż, Niemcy - Norymberga,
- Kolędujemy w Havirovie - Czechy 2012,
- Festiwal "Goralskie Slavnosti" - Słowacja 2013,
- X Międzynarodowy Festiwal "Euro Folk - Black Sea 2014" Primorsko - Kiten Bułgaria, zdobycie I nagrody "Złoty Orfeusz",
pobyt w Timisoarze - Rumunia, Sozopol, Veliko Tarnovo - Bułgaria,
- 34 Międzynarodowy Festiwal DE MUSICA DE CANTONIGROS - Vic, Cantonigros - Hiszpania 2016,
- pobyt w Lignano Sabiadoro - Włochy, zwiedzanie Barcelony,
 
"ZAWATERNIK" śpiewał i tańczył :
 
- w Niemczech - Berlin, Frankfurt n. Menem, Cottbus (1999)
- w Belgii - Bruksela,
- we Włoszech - Rzym, Saint Elia, Watykan 1997 (zwiedzanie Wiednia, Rzymu, Florencji, Loreto, Padwy, Wenecji, spotkanie z Ojcem Świętym Janem Pawłem II),
- w Austrii - Wiedeń 1997,
- Ukrainie - Iwano - Frankowsk (uroczystość otwarcia pierwszego na Ukrainie Polskiego Domu Parafialnego),
- Macedonii - Skopje,
- na Węgrzech - Budapeszt,
- we Francji - Paryż w roku 2002, a w 2005 roku odbył podróż do Paryża, gdzie spotkał się z Polonią oraz do La Salette i La Balmette w Alpach
 
W Polsce :

Groń, Leśnica, Bukowina Tatrzańska, Białka Tatrzańska, Biały Dunajec, Bytom, Jurgów, Brzegi, Czarna Góra, Garwolin, Rzepiska, Bogusza "Lato w Dolinie Kamionki", Gronków, Kościelisko, Zakopane, Kraków, Warszawa, Kamesznica, Gorlice, Kędzierzyn - Koźle, Poronin, Czarny Dunajec, Rabka, Lipnica Wielka - Orawa, Władysławowo, Stare Bystre, Podegrodzie, Skawina, Trzciana, Szaflary, Nowy Sącz, Chochołów, Zawoja, Zabrze, Kępice ( 2 tygodniowy obóz szkoleniowo - wypoczynkowy nad Morzem Bałtyckim), Zbąszynek, Świebodzin, Piła, Gliwice, Proszowice, Gliczarów Górny, Poronin, Nowy Targ, Klimczok - Beskidy, Murzasichle, Częstochowa, Zamość, Łańcut, Rzeszów, Wielkie Oczy,
 
Gościł w swoich rodzinach zespoły z Polski :
 
- Zespół Regionalny "Mali Poligrodzianie" z Poznania, 2000
- Zespół Tańca Ludowego "Młodzi Albigowianie" z Albigowej, 2009, 2010
- Grupa Muzyczna MIKANO z Sierakowa Wielkopolskiego, 2011
 
Gościł w swoich rodzinach zespoły z Europy:
 
- Czechy : Vonicka - Havirov- 1996, 1998, 2014, Havirovskie Babky 1997,
- Czechy : Stepnicka - Veseli nad Moravą - 1999,
- Słowacji : Olsavan - Vysna Olsava - 1997, Stvorlistok - Trencianska Turna 2007, Jelencek : Jelenec 2008,
- Litwy : Silkas - Kowno, Litwa 1997
- Ukrainy : Halicka Wiesiełka - Iwano-Frankowsk (Stanisławów), 1997
- Macedonii : Złoty Słowik, Skopje 2001, 2003
- Węgier : "Kis Csepel" - Budapeszt 2003,
 
Brał udział w kilku programach telewizyjnych i radiowych:
 
- II program TVP - udział w filmie "7 grzechów głównych po góralsku" w odcinku "Lenistwo" z Księdzem Profesorem Józefem Tischnerem, 1995,
- I Program Polskiego Radia Warszawa - wywiad z członkami zespołu 2000,
- I program TVP "Kawa czy herbata" - Zakopane 1999,
- I program TVP "Muzyczna Skakanka" - Warszawa 1999,
- Film "Pasterka u góroli" - Kamesznica TV Wisła, 1995,
- II program TVP - Leśnica, film o Ks. Władysławie Podhalańskim, 2000,
- TV Kraków - kolędy- Kraków, Łagiewniki,
- TVP 3 - udział w programie promującym Gminę Bukowina Tatrzańska - Olczański Wierch, 2006,
- Telewizja Polonia - udział M. Dudek w programie "Zaproszenie na Góralski Karnawał", Bukowina 2008,
 
Nagrał 2 kasety (Kraków 1995) i płytę z kolędami góralskimi (Leśnica, firma Musicon z Warszawy, 1998), firma Musicon wydała płytę z kolędami : Zawaternika, Ślebodnych, Poznańskich Słowików, Camerata Silesia, 2000,
- Sesja zdjęciowa J. Jurecki - Tygodnik Podhalański, pierwsza strona wydania świątecznego 2007,
- W grudniu 2010 p. Adrian Gładecki z Tygodnika Podhalańskiego wykonał zdjęcia do FOTOKASTU "Hej kolęda, kolęda" zamieszczonego na stronie internetowej www.tygodnikpodhalanski.pl.
- II program TVP "Marzenia Marcina Dańca" Kraków 2014,
- 2011 - sesja fotograficzna "Kolędnicy" wyk. Studio P z Tarnowa,
- Wystawa fotograficzna pt. "Gdzieś tam jest pięknie, lecz najpiękniej w Domu" - Leśnica - Groń, autorki zdjęć : Maria Dudek i Dagmara Ostafil,
- Wystawa fotograficzna "25 lat Zawaternika" WDK Leśnica - Groń 2009, autor zdjęć Sylwester Pytel.
 
- W 2007 roku Zarząd Główny Stowarzyszenia Twórców Ludowych z siedzibą w Lublinie przyjął zespół Zawaternik w poczet członków zbiorowych.
 
- Praca magisterska :
Monografia Dziecięcego Zespołu Góralskiego Zawaternik z Leśnicy - Gronia z 2007 roku napisana przez Agnieszkę Gąsienicę Giewont na Uniwersytecie Śląskim Wydział Etnologii i Antropologii Kulturowej pod kierunkiem Profesora Daniela Kadłubka.
 
- Organizowane są również coroczne Międzyszkolne Konkursy Gawędy, Recytacji, Śpiewu i Tańca Solowego w Leśnicy - Groniu. Do 2016 roku odbyły się 23 konkursy.
 
- Kierownik zespołu organizuje także imprezy o charakterze profilaktycznym ph. "Baw się z ZAWATERNIKIEM trzeźwo i wesoło". Do 2016 roku odbyło się 17 edycji.
 
Zespół występuje na imprezach charytatywnych, bierze udział w imprezach dotyczących profilaktyki uzależnień m. in. udział w imprezie finałowej Kampanii Profilaktyki Uzależnień na rzecz młodzieży ph. "Mogę być... mogę mieć" - Kraków 2001,
 
Prezentuje dziedzictwo kulturowe regionu Podhala na lekcjach regionalnych (prezentacja ubioru, gwary, tańca, śpiewu, muzyki, malarstwa na szkle).
 
Zespół aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym i kościelnym swojej miejscowości uświetniając imprezy odbywające się w Groniu i Leśnicy.
 
Kierownictwo i instruktorzy:
 
- 1983 do teraz - Maria Dudek - założyciel i kierownik zespołu
- 1985 - 2004 - Maria i Józef Jerzy Dudkowie
- 1997 - 2004 - Dagmara Ostafil - instruktor tańca i śpiewu, współpraca z zespołem w zakresie pomocy organizacyjnej podczas konkursów i imprez
 
- instruktorzy, którzy pracowali z zespołem :
 
Magdalena Furczoń, Katarzyna Dudek, Jacek Mucha, Agnieszka Kowalczyk, Urszula Bobrowska, Agnieszka Gąsienica Giewont, Jakub Gąsienica Giewont
 
KONTAKT :
 
Maria Dudek
Groń ul. Kobylarzówka 132
34 - 406 Leśnica
tel. 604 094 892
mail: mariamdudek7@op.pl
 
Zespół Szkół - Szkoła Podstawowa im. św. Stanisława Kostki i Gimnazjum w Leśnicy ul. Polna 44, 34 - 406 Leśnica woj. małopolskie tel. 18 263 16 00
 
Patronat merytoryczny - Bukowiańskie Centrum Kultury w Bukowinie Tatrzańskiej